Gemeentelijke monumentenlijst

Er zijn een aantal stappen voordat een object of pand een monument wordt. Dit is de aanwijsprocedure. De procedure begint met een voorgenomen aanwijzing en voorbescherming. Bij deze stap kunt u uw mening geven via een zienswijze. De volgende stap is het aanwijzingsbesluit. In deze stap kunt u uw mening geven door bezwaar aan te tekenen. Na het bezwaar volgt opnieuw een besluit. In deze stap kunt u in beroep gaan en vervolgens nog in hoger beroep. Hieronder worden de stappen verder uitgelegd.

Voorgenomen aanwijzing en zienswijze

De gemeenteraad besluit hoeveel monumenten worden aangewezen. Het college bepaalt vervolgens welke panden en objecten dit worden. Dit is de voorgenomen aanwijzing. Over deze voorgenomen aanwijzing wordt u als eigenaar geïnformeerd. Dit zal na de zomer 2023 zijn, maar mogelijk worden niet alle monumenten tegelijk aangewezen. U kunt dan een schriftelijke of mondelinge zienswijze indienen. Hierin kunt u uw mening aangeven, maar ook opmerkingen maken over de beschrijvingen als u hier bijvoorbeeld fouten in tegenkomt. U heeft 6 weken de tijd om een zienswijze in te dienen vanaf het moment dat u bent geïnformeerd over de voorgenomen aanwijzing.

Voorbescherming

Vanaf het moment dat u bent geïnformeerd over de voorgenomen aanwijzing geldt een voorbescherming. De panden en objecten worden dan beschermd alsof het al gemeentelijke monumenten zijn. Dit betekent dat bij aanpassingen gelet moet worden op de monumentale waarde. Voor sommige aanpassingen die voor de voorgenomen aanwijzing vergunningsvrij waren, is vanaf dat moment een vergunning nodig. De voorbescherming is bedoeld om duidelijkheid te geven over de regels die gelden tussen de voorgenomen aanwijzing en de daadwerkelijke aanwijzing als monument. Verder is het bedoeld om onomkeerbare schade aan de monumentale waarden te voorkomen.

Aanwijzingsbesluit

Het college vergelijkt de belangen uit de zienswijzen met het algemeen belang van het aanwijzen van monumenten. Is het belang van de eigenaar groter dan het algemeen belang, dan ziet de gemeente alsnog af van de aanwijzing. Weegt het algemeen belang zwaarder dan het belang van de eigenaar dan neemt het college een aanwijzingsbesluit. Van dit besluit wordt u opnieuw geïnformeerd. Met het aanwijzingsbesluit vervalt de voorbescherming. Voor de panden en objecten die niet zijn aangewezen, gelden dan weer de regels van vóór de voorbescherming. Voor de aangewezen monumenten geldt nu de bescherming van monumenten. In de praktijk zijn dit dezelfde regels als bij de voorbescherming.

Bezwaar

Bent u het niet eens met het aanwijzingsbesluit? Dan kunt u bij het college reageren op dit aanwijzingsbesluit. Dit noemen we bezwaar aantekenen. Hiervoor heeft u 6 weken de tijd. Hierbij wordt u in de gelegenheid gesteld om uw bezwaar mondeling toe te lichten. Op basis van advies van de bezwarencommissie neemt de gemeente vervolgens een besluit om de aanwijzing wel of niet te stoppen.

Beroep en hoger beroep

Bent u het niet eens met dit besluit over het bezwaarschrift dan kunt u in beroep gaan bij de bestuursrechter. De bestuursrechter beoordeelt of het begrijpelijk is dat de gemeente de aanwijzing als monument heeft doorgezet of dat ze de aanwijsprocedure had moeten stopzetten. Bent u het niet eens met dit besluit, dan kunt u nog in hoger beroep gaan bij de Raad van State. Hier wordt het oordeel van de bestuursrechter beoordeeld.

Wat is het verschil met rijksmonumenten?

Gemeente Tholen heeft 151 rijksmonumenten en 2 stads- of dorpsgezichten. Benieuwd welke dit zijn? Via de site cultureelerfgoed.nl raadpleegt u hiervoor het rijksmonumentenregister. Deze monumenten en gezichten zijn door het rijk aangewezen, omdat ze van nationaal belang zijn vanwege grote cultuurhistorische waarde. Gemeentelijke monumenten hebben eenzelfde waarde, maar dan van regionaal of lokaal belang. Het aanwijzen van gemeentelijke monumenten is dus een aanvulling op de rijksmonumenten.

Mijn eigendom staat op de conceptlijst, wat nu?

Het feit dat uw eigendom op de conceptlijst staat, betekent op dit moment nog niet dat het pand of object een monumentale status heeft of krijgt. De gemeenteraad heeft op 15 juni besloten dat op basis van de waarderingen ongeveer 125 monumenten aangewezen kunnen worden. Het college neemt vervolgens een besluit over welke panden en objecten worden aangewezen. Dit gaat na de zomer zijn.

Ondersteuning

Verder wordt er nagedacht over de wijze waarop de gemeente de gemeentelijke monumenteigenaren wil gaan ondersteunen bij het in stand houden van hun monument. Dit kan een subsidie zijn of een andere vorm. Bij het besluit van de gemeenteraad over het aantal monumenten komt ook meer duidelijkheid over de ondersteuning. Daarnaast bestaan er al landelijke financieringsregelingen, zowel voor rijksmonumenteigenaren als gemeentelijk monumenteigenaren.

Wat is het vervolg proces?

Na het openbaar maken van de eerste conceptlijst zijn door inwoners en de heemkundekringen veel suggesties gedaan voor objcecten en panden die aan de lijst toegevoegd kunnen worden. Alle objecten en panden zijn door Erfgoed Zeeland gewaardeerd. Dit is gebeurd aan de hand van vijf criteria/waarden. Elk pand of object heeft een punt gekregen voor de afzonderlijke criteria. Deze vijf punten geven een totaalscore. De beoordeling van alle panden en objecten is binnenkort hierboven op deze pagina en bij de documenten onderaan deze pagina te vinden.

Rol gemeenteraad

De gemeenteraad bepaalt hoeveel monumenten worden aangewezen. Op 15 juni 2023 hebben zij op basis van de waarderingen besloten dat ongeveer 125 monumenten mogen worden aangewezen. Omdat er een ondersteuning voor eigenaren komt, is het aantal monumenten dat wordt aangewezen onder andere afhankelijk van hoeveel budget de gemeenteraad beschikbaar stelt voor de tegemoetkoming. Het aanwijzen van de gemeentelijke monumenten begint naar verwachting na de zomer 2023.

Zienswijze

Als we de intentie hebben uw eigendom als gemeentelijk monument aan te wijzen, wordt u hierover vooraf geïnformeerd. Mocht u het niet eens zijn met deze beslissing, dan kunt u uw mening aan ons kenbaar maken. Deze zienswijze wordt dan meegenomen in de afzonderlijke beslissing om een monument wel of niet aan te wijzen.

Hoe zijn de panden en objecten op de conceptlijst beoordeeld?

Voor de beoordeling hanteren we 5 criteria/waarden:

1. architectuurhistorische waarde: de stijl waarin een pand is gebouwd en karakteristieke elementen van panden;
2. cultuurhistorische waarde: het verhaal van een object of pand;
3. ensemble waarde: de samenhang van het object of pand met zijn omgeving;
4. gaafheid: hoe goed bewaard en hoe herkenbaar een object of pand is;
5. zeldzaamheid: hoe zeldzaam een object of pand is.

Voor elke waarde krijgen de panden en objecten een punt. Al deze punten bij elkaar geven een totaalscore. Met deze totaalscore wordt een ranglijst gemaakt. De panden en objecten die hoog scoren maken grotere kans om als monument te worden aangewezen dan de panden en objecten die lager scoren.

Is bij de beoordeling van de panden ook naar de binnenkant en de tuin gekeken?

Bij de beoordeling van panden is over het algemeen alleen naar de buitenkant gekeken. Zonder toestemming mogen we een pand niet betreden. Een inspectie van de binnenkant kan dus alleen als de eigenaar hier toestemming voor geeft en specifiek om vraagt of bij enkele openbare gebouwen. Een tuin of erf wordt over het algemeen ook niet meegenomen. In een enkel geval kan dit wel het geval zijn. Dan wordt dit in de beschrijving opgenomen.

Welk deel van het pand of object wordt monument en in welke staat?

Over het algemeen wordt een pand of object in zijn geheel een monument. In sommige gevallen kan het zijn dat de monumentale waarden alleen betrekking hebben op een deel van een pand of object. In die gevallen kan besloten worden om alleen dat deel als monument aan te wijzen. Hetzelfde geldt voor rijksmonumenten. Een voorbeeld hiervan is het Smidsklokje in Oud-Vossemeer, een object in de gevel van het pand Raadhuisstraat 15. De panden en objecten die als monument worden aangewezen hoeven niet teruggebracht te worden in de oorspronkelijke staat. De bescherming geldt voor de staat van het pand of object vanaf het moment van aanwijzen. Liggen er bijvoorbeeld al zonnepanelen op het dak, dan mogen deze blijven liggen. Een eigenaar kan wel zelf beslissen om een pand terug te brengen naar de oorspronkelijke staat.

De beschrijvingen van de monumenten worden openbaar, wordt hierbij rekening gehouden met privacy?

In de beschrijvingen wordt alleen het monument beschreven en de redenen waarom een pand of object een monument is. Dit gaat dus alleen over het monument zelf en zal nooit privacygevoelige informatie bevatten.

Wat zijn de beperkingen bij bouwactiviteiten?

Om de gemeentelijke monumenten te beschermen is het van belang dat ze bruikbaar en functioneel blijven. Bij bouwactiviteiten wordt daarom altijd met een open en meedenkende houding gekeken naar de plannen. Daarbij zal ook gekeken worden naar de monumentale waarden. Met de eigenaar wordt gezocht naar een goede balans. De mogelijke bouwactiviteiten verschillen per monument. Daarom is het van belang om op tijd met de gemeente in gesprek te gaan over uw plannen en wat mogelijk is voor uw monument. Dit voorkomt dat u later voor verrassingen komt te staan.

Ik wil graag verduurzamen, wat is nog mogelijk voor monumenten?

Bij verduurzamingsplannen wordt altijd gekeken naar de verschillende belangen. Het belang van duurzaamheid en dat van de monumentale waarden. In de huidige tijd kan het zijn dat het duurzaamheidsbelang zwaarder weegt. Er wordt altijd gekeken naar een goede balans tussen beide.Welke duurzaamheidsmatregelen mogelijk zijn, verschilt per monument. Daarom is het van belang om op tijd met de gemeente in gesprek te gaan over uw plannen en wat mogelijk is voor uw monument. Dit voorkomt dat u later voor verrassingen komt te staan. Meer informatie over het verduurzamen van monumenten kunt u vinden via het Duurzaam Bouwloketen De Groene Menukaart.

Ik heb al een vergunning aangevraagd of materialen aangekocht voor een verbouwing, maar de verbouwing zal pas na de aanwijzing van de monumenten zijn. Hoe moet ik hiermee omgaan?

Het college bepaalt welke panden en objecten worden aangewezen als monument. Niet alle monumenten worden tegelijk aangewezen. Wanneer u als eigenaar hierover bent geïnformeerd, start de aanwijsprocedure. Voor de eerste monumenten is dit is naar verwachting na de zomer van 2023. Vanaf dat moment geldt een voorbescherming. Dit betekent dat uw eigendom wordt beschermd alsof het al een monument is.

Vergunning aangevraagd?

Heeft u een vergunning aangevraagd voordat de aanwijsprocedure is gestart, dan wordt de vergunningaanvraag beoordeeld volgens de reguliere regels. Ook als in de tussentijd de aanwijsprocedure is opgestart. Vraagt u de vergunning aan nadat de aanwijsprocedure is opgestart, dan wordt uw aanvraag beoordeeld volgens de regels die gelden bij de voorbescherming. Twijfelt u hoe uw vergunningaanvraag zal worden behandeld? Of heeft u vragen over vergunningsvrije werkzaamheden die met een monumentale status misschien vergunningsplichtig worden? Neem dan contact op via het contactformulier onderaan deze pagina.

Ik wil de functie van het pand veranderen (bijvoorbeeld van woning naar winkel), is dit mogelijk met een monumentale status?

Voor monumenten gelden dezelfde regels voor gebruik als voor andere panden. Wat de regels zijn voor een specifiek pand, staat in het bestemmingsplan (later omgevingsplan). Wanneer het veranderen van het gebruik ook betekent dat er zal worden verbouwd, geldt dat dit met respect moet zijn voor de monumentale waarden en dat in veel gevallen een vergunning nodig is.

Kan ik bij de gemeente terecht voor gratis advies over verbouwen of verduurzamen?

U kunt altijd bij de gemeente terecht voor gratis advies.

Wat houdt de ondersteuning voor toekomstige eigenaren van een gemeentelijk monument in?

Naast bestaande laagrentende leningen kijken we naar andere mogelijkheden voor ondersteuning. Dit kan een subsidie zijn voor onderhoud en/of restauratie. Daarbij wordt een percentage van de kosten voor onderhoud of restauratie vergoed. Een andere mogelijkheid is een jaarlijkse bijdrage, waarbij u een vast bedrag per jaar krijgt om kosten voor onderhoud te betalen. Ook kunnen de kosten voor onderhoudsadvies door de Monumentenwacht of een duurzaam monumentenpaspoort worden vergoed. De gemeenteraad neemt uiteindelijk een beslissing over de vorm van ondersteuning.

Wat houdt de Monumentenwacht en een duurzaam monumentenpaspoort in?

Monumentenwacht

De Monumentenwacht helpt eigenaren met het in stand houden van hun monument. Ze voeren bouwkundige inspecties uit en geven onderhoudsadvies. Daarnaast kunnen ze eigenaren begeleiden bij restauraties en renovaties. Meer informatie kunt u vinden via de website erfgoedzeeland.nl.

Duurzaam monumentenpaspoort

Een duurzaam monumentenpaspoort is een rapport met mogelijke maatregelen om een woonhuismonument te verduurzamen. Dit rapport wordt opgesteld na een inspectie. Ieder monument is anders en de mogelijke duurzaamheidsmaatregelen verschillen per monument. In een duurzaam monumentenpaspoort staan de mogelijke maatregelen voor een specifiek monument. Meer informatie kunt u vinden via de website duurzamemonumenten.nl.

Wat is het beleid van de gemeente?

In oktober 2021 is de 'Erfgoedvisie Trots op Tholen' vastgesteld door de gemeenteraad. Hierin is onder andere de wens opgenomen om een gemeentelijke monumentenlijst op te stellen. Daarnaast is op 8 december 2022 de 'Erfgoedverordening gemeente Tholen 2022' vastgesteld. Hiermee is onder andere de procedure voor het aanwijzen van gemeentelijke monumenten vastgelegd.